De Rijksoverheid haalt de meeste doelstellingen voor meer diversiteit op de eigen werkvloer niet. Zelfs wanneer dat wel lukt, is het personeelsbestand aanzienlijk minder divers dan de samenleving. Dat blijkt uit vertrouwelijke cijfers die in het bezit zijn van NU.nl.

De ministeries legden zichzelf in februari 2018 doelstellingen op om hun personeelsbestand diverser te maken. De overheid wilde een betere afspiegeling van de samenleving worden om tot gepaster beleid te komen.

De doelen gaan onder meer over man-vrouw-verhoudingen en het aandeel mensen met een migratieachtergrond. De ministeries hielden het bestaan van de doelstellingen binnenskamers.

Eind 2022 verscheen de recentste interne Monitorraportage Diversiteit en Inclusie, waarop NU.nl de hand wist te leggen. Daaruit blijkt dat verreweg de meeste doelen niet gehaald zijn.

De overheid scoort vooral slecht als het gaat om mensen met een zogenoemde ‘niet-westerse’ achtergrond in hoge functies. Op een aantal ministeries gaat het in lagere functies en het middenkader (iets) beter qua culturele diversiteit. Maar die mensen krijgen dus nauwelijks de kans om door te groeien. De ministeries nemen ook weinig mensen met een niet-westerse achtergrond van buitenaf aan voor hogere functies.

In hoge functies wordt ‘superlage’ doelstelling al niet gehaald

In 2022 moest 4 procent van het personeel in hoge functies een niet-westerse achtergrond hebben. Volgens de recentste cijfers komt dat percentage nu uit op 3 procent.

Voor het middenkader is de doelstelling van 8 procent precies gehaald, al zijn er wel grote verschillen binnen ministeries. Die 8 procent blijft sinds 2020 gelijk (zowel het doel als het behaalde percentage), terwijl in 2021 zo’n 14 procent van de inwoners van Nederland een niet-westerse achtergrond had.

Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR), is teleurgesteld. Dat is hij in het bijzonder over het feit dat de 4 procent met een biculturele achtergrond in hoge functies niet gehaald is. “Dat is al een superlaag percentage. Maar zelfs dat lukt niet”, reageert de regeringscommissaris.

Ook het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, juist het departement dat erop moet toezien dat bedrijven een divers personeelsbeleid voeren, haalt de doelstelling voor de hoge functies niet. In 2022 had weliswaar maar liefst 31,7 procent van de SZW-ambtenaren een niet-westerse migratieachtergrond. Dat is onder alle ministeries veruit het grootste aandeel. Maar dat gaat dus voornamelijk om lagere functies.

SZW-minister Karien van Gennip bevestigt tegenover NU.nl dat hoe hoger de functie, hoe moeizamer het gaat om diverser te worden. “Dit is deels een kwestie van tijd en doorgroei van degenen die in lagere schalen instappen.”

Ook nog altijd te weinig vrouwen in hoge overheidsfuncties

Ook het aandeel van vrouwen in hoge functies blijft achter. In hoge management- en adviesfuncties is het aandeel van vrouwen licht gestegen naar 42 procent in 2021. Daar is het het doel van 45 à 55 procent in 2026 nog in zicht. Maar in andere hoge functies zoals wetenschappelijk medewerker was in 2021 slechts 25 procent van de rijksambtenaren vrouw, terwijl ook daar het doel voor 2026 45 tot 55 procent is.

Het aantal banen voor rijksambtenaren met een arbeidsbeperking stijgt behoorlijk, maar is nu 70 procent van de quotumafspraken die het kabinet in 2016 heeft gemaakt. Daar is de status oranje aan gekoppeld in de rapportage. Oftewel: werk aan de winkel.

Veelzeggend is verder dat de overheid zelf (een deel van) de oorzaak wel ziet, maar de oplossing nog niet in handen heeft om divers genoeg te worden. “Het blijkt dat er beperkt aandacht is voor de doorstroom en behoud van medewerkers”, concludeert de rapportage. Er zijn wel ‘interventies’ gedaan om dit te verbeteren. Maar die blijken “niet te leiden tot gewenste toename”.

Meer diversiteit betekent betere prestaties

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat bedrijven met meer diversiteit op de werkvloer beter presteren en meer winst maken.

“Diverse teams bedenken betere oplossingen​, legt coördinator Hans Bellaart van het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) uit. “En de overheid maakt door meer diversiteit onder het personeel beleid dat beter past bij onze diverse samenleving.”

In veel sectoren zie je de culturele verhoudingen (in 2022 waren volgens het CBS 15 procent van de inwoners niet in Nederland geboren) niet terug op de arbeidsmarkt. Zeker niet in hogere functies.